„Syn z żoną zaproponowali, żebym zamieszkała z nimi”: Historia Marii, która sprzedała swoje mieszkanie dla rodziny
— Mamo, tylko nie zostawiaj tych gazet na stole, bo potem są okruszki wszędzie — usłyszałam głos Agnieszki, zanim jeszcze zdążyłam usiąść w salonie. Zatrzymałam się w pół kroku, z gazetą w ręku, czując jak coś ściska mnie w gardle. To był mój pierwszy tydzień w nowym domu, a już czułam się jak nieproszony gość.
Jeszcze kilka miesięcy temu miałam własny kąt na warszawskim Mokotowie. Mieszkanie nie było duże, ale moje. Każdy obrazek na ścianie, każda filiżanka miała swoją historię. Ale wieczory były coraz dłuższe, a ja coraz słabsza. Syn, Tomek, zadzwonił wtedy pewnego wieczoru:
— Mamo, po co masz się męczyć sama? Sprzedaj mieszkanie, zamieszkasz z nami. Będziesz miała własny pokój, zawsze ktoś obok.
Pamiętam, jak bardzo się wzruszyłam. Myślałam: „Wreszcie ktoś mnie potrzebuje”. Sprzedałam mieszkanie szybko — za te pieniądze Tomek dołożył się do remontu ich domu pod Warszawą. Wprowadziłam się z walizką wspomnień i nadzieją na nowy początek.
Pierwsze dni były pełne uprzejmości. Agnieszka piekła ciasto, Tomek pytał o zdrowie. Ale potem wszystko zaczęło się zmieniać. Mój pokój był mały, z widokiem na garaż. W salonie zawsze ktoś oglądał telewizję albo rozmawiał przez telefon. Czułam się jak cień przemykający po kątach.
— Mamo, możesz nie zostawiać kubka na stole? — powtarzała Agnieszka.
— Mamo, nie przesuwaj fotela, bo rysuje podłogę — dodawał Tomek.
Zaczęłam unikać wspólnych posiłków. Siedziałam w swoim pokoju, słuchając śmiechu wnuczki za ścianą. Czasem słyszałam ich rozmowy:
— Twoja mama znowu zostawiła światło w łazience.
— Daj spokój, jest starsza…
— Ale przecież mówiłam jej już tyle razy!
Czułam się coraz bardziej zbędna. Próbowałam pomagać — ugotować obiad, wyprasować koszule Tomka. Ale Agnieszka zawsze poprawiała po mnie:
— Mamo, my teraz jemy zdrowo, bez smażonego.
— Mamo, ja wolę sama prasować Tomkowi koszule.
Pewnego dnia usłyszałam przez przypadek rozmowę przez telefon:
— Mama Tomka? No jest… mieszka z nami… Trochę ciężko, bo wszystko robi po swojemu…
Zacisnęłam pięści. Przecież to ja ich wychowałam! To ja siedziałam po nocach przy gorączce Tomka, to ja odkładałam na jego studia każdy grosz. Teraz byłam tylko „mamą Tomka”, przeszkadzającą w ich idealnym życiu.
Któregoś popołudnia wróciłam ze sklepu wcześniej niż zwykle. W salonie siedzieli Tomek i Agnieszka.
— Może powinniśmy porozmawiać z mamą o tym, żeby częściej wychodziła do znajomych? — mówiła Agnieszka cicho.
— Nie wiem… Ona nie ma tu nikogo — odpowiedział Tomek.
Weszłam do środka. Zamilkli natychmiast.
— Nie przeszkadzam? — zapytałam chłodno.
— Nie, mamo… — Tomek spuścił wzrok.
Usiadłam na brzegu fotela. Nagle poczułam się tak obco jak nigdy dotąd.
Wieczorem zadzwoniła do mnie sąsiadka z Mokotowa:
— Marysiu, jak tam u syna?
Zawahałam się.
— Dobrze… — skłamałam. — Tylko czasem tęsknię za swoim miejscem.
Po tej rozmowie długo nie mogłam zasnąć. Przewracałam się z boku na bok, słuchając odgłosów domu: śmiechu wnuczki, szurania kapci Agnieszki po panelach. Zdałam sobie sprawę, że nie mam już swojego miejsca. Nawet w salonie nie było dla mnie fotela — wszystkie zajęte przez sterty ubrań albo zabawki wnuczki.
Pewnego dnia postanowiłam ugotować rosół — taki jak dawniej. Kiedy zapach rozszedł się po domu, przyszła Agnieszka:
— Mamo, przecież mówiłam, że dziś robimy sałatkę! Po co ten rosół?
Nie odpowiedziałam. Wylałam rosół do zlewu i wróciłam do swojego pokoju. Siedziałam tam długo w ciszy, czując jak łzy spływają mi po policzkach.
Z czasem zaczęły się drobne uszczypliwości:
— Mamo, możesz nie rozmawiać przez telefon tak głośno?
— Mamo, nie przestawiaj rzeczy w lodówce.
Czułam się coraz bardziej jak intruz we własnej rodzinie. Nawet wnuczka zaczęła mnie unikać:
— Babciu, mama mówi, że nie wolno mi jeść twoich ciastek.
Pewnego wieczoru zebrałam się na odwagę i zapytałam Tomka:
— Synku… Czy ja wam przeszkadzam?
Spojrzał na mnie zaskoczony:
— Nie mamo… Po prostu musimy się wszyscy przyzwyczaić.
Ale ja już wiedziałam: oni nie chcieli się przyzwyczajać. Chcieli mieć mnie pod ręką — ale tylko wtedy, gdy byłam potrzebna do przypilnowania wnuczki albo odebrania paczki od kuriera.
Zaczęłam wychodzić na długie spacery po okolicy. Siadałam na ławce pod blokiem i patrzyłam na ludzi spieszących do domów. Czasem ktoś przysiadł się obok — starsza pani z psem albo młoda mama z dzieckiem. Rozmawialiśmy o pogodzie, o cenach w sklepie. Te krótkie rozmowy były dla mnie ważniejsze niż cały dzień spędzony w domu syna.
Któregoś dnia spotkałam panią Halinę z sąsiedztwa:
— Marysiu! Jak dobrze cię widzieć! Jak ci tam u młodych?
Uśmiechnęłam się smutno:
— Dobrze… Ale czasem tęsknię za swoim kątem.
Pani Halina pokiwała głową:
— Wiesz… Ja też kiedyś mieszkałam u córki. Myślałam, że będzie lepiej…
Rozmawiałyśmy długo o tym, jak trudno być gościem we własnej rodzinie. O tym, że dzieci chcą pomagać — ale nie wiedzą jak. Że my chcemy być potrzebne — ale nie jako cień przeszłości.
Wieczorem wróciłam do domu i zobaczyłam Agnieszkę układającą rzeczy w salonie.
— Mamo, możesz nie zostawiać swoich rzeczy tutaj? Salon to nasza przestrzeń rodzinne — powiedziała bez cienia uśmiechu.
Spojrzałam na nią długo:
— A ja? Czy ja już nie jestem rodziną?
Nie odpowiedziała. Odwróciła się i wyszła do kuchni.
Tej nocy długo płakałam. Zrozumiałam wtedy coś ważnego: sprzedałam swoje miejsce na ziemi za złudzenie bliskości. Oddałam wszystko — a zostało mi tylko poczucie winy i samotności.
Dziś nawet nie mam gdzie usiąść w ich salonie. Moje życie zamknęło się w jednym pokoju i kilku wspomnieniach. Czasem pytam siebie: czy warto było poświęcić wszystko dla rodziny? Czy dom to tylko miejsce — czy ludzie?
A wy? Czy też kiedyś czuliście się obcy we własnej rodzinie?